وب 2 موجی زودگذر یا آینده وب؟

در یکی دو سال اخیر کسب و کارهای مختلف، مراجع دانشگاهی و متخصصان فنی به بحثهای بسیاری درباره "وب 2" پرداخته اند. اخبار، نوشته ها، نقدهای مرتبط با "وب 2" آنقدر بالا بود و هست که باید اذعان کرد که "وب 2" اینترنت را تکان داد. سایتهایی بسیاری برای گسترش مفهوم  آن راه اندازی شده است، کنفرانسهایی برای آن برگزار شد و حتی نخستین مجله با موضوع تخصصی "وب 2" پا به عرصه وجود گذاشت.

از دیگر سو گوگل و مایکروسافت عنوانهای خبری را پشت سر هم می قاپند. یاهو با خرید سایتها و تکنولوژیهای جدید خیز بلندی برداشته است تا بازیگز اصلی "وب 2" باشد. یاهو با خرید del.icio.us، Flickr و راه اندازی My Web 2.0، گوگل با Google Maps و MSN با ارایه ESS که مبتنی بر RSS است (RSS دو طرفه) همه و همه به "وب 2" کمک کرده اند. ضمن آنکه همه آنها به Secioal Search توجه ویژه ای نشان داده اند.

مخالفان "وب 2" آنرا تنها موجی گذرا می دانند که به جان اینترنت افتاده است. اما آنچه که روشن است "وب 2" و هر چه مرتبط با آن است هواداران بسیاری دارد. نکته جالب آنجاست که هر کس آنرا به گونه ای تعریف می کند و برداشت متفاوتی از آن ارایه می دهد.

"وب 2" را می توان چتری دانست بر تکنولوژیهای جدید. تکنولوژیهای جدیدی که به کاربر تجربه حضور بهتر در وب فراتر از تواناییهای HTML کلاسیک (وب 1) ارزانی می دارد.

می توان آنرا یک سری از فعالیتها دانست که به کاربران کمک می کند تا سایتهایی طراحی کنند که به راحتی به اجتماعات آنلاین، خدمات و ابزار وب ارتباط برقرار می کنند. عموما این فعالیتها به کمک راه حلهای کد باز  پیاده سازی می شوند.

"وب 2" تمرکز از تولید کننده اطلاعات را به کاربر اطلاعات منتقل می کند و این کار را با جذاب کردن اطلاعات انجام می دهد. قدرت "وب 1" در ناوبری آن بود و کاربر به مرور وب می پرداخت تا اطلاعات خود را بیابد. اما "وب 2" می گوید همان اطلاعات ویژگیهایی دارد و همین ویژگیها یکدیگر را دنبال می کنند و به هم ارتباط می یابند.

"وب 2" کاری می کند که اطلاعات به دنبال ما حرکت کند تا هر وقت مورد نیاز بود از آن استفاده کنیم و این در صورتی امکان پذیر است که به اطلاعات امکان استفاده از آن در سایر ابزار و رسانه ها داده شود.

یکی از ویژگیهای برجسته "وب 2" این است که اطلاعات را برای ما جذاب می کند. اطلاعات به سوی ما می آید و ما در حین رفتن از مکانی به مکان دیگر تعیین می کنیم که کدام اطلاعات و چگونه به سوی ما بیایند.

نکته کلیدی در "وب 2" مشارکت کاربر و اعتماد به وی است. سرویسهایی که در "وب 2" ارایه می شود قابلیت استفاده مجدد از آنرا در سایر ابزار و رسانه ها فراهم می آورد. دسترسی به آنها آسانتر می شود و ابزار قابلیت اطمینان بیشتری می یابند.

"وب 2" سایتهایی نیستند که اطلاعات تولیدی کاربران در آنها بالاست. نظیر آمازون و ای بی، زیرا آنها از همان ابتدا با این ایده طراحی شده اند. "وب 2" همچنین ایجاد ارتباط و سازگاری بین سایتها و ابزار نیست. شمارشگران سایت سالهاست که فعالیت می نمایند و کدهای ساده جاوا اسکریپت پیامهایی را بین سایتها و ابزار آنها فراهم می کنند. اینها موارد تازه نیستند، هیجانی هم ندارند و البته "وب 2" هم نیستند.

AJAX هم "وب 2" نیست. هر چند که ابزار قدرتمندی برای طراحی ابزار "وب 2" است. RSS، Social Networking ، Tagging و XHTML/CSS   هسته اصلی "وب 2" هستند. اگر قرار باشد به هر چیز تازه و بامزه ای "وب 2" اتلاق گردد آنگاه "وب 2" بی معنی خواهد شد.

وب 2 همینجاست. کافیست سری به سایتهایی نظیر Flickr، del.icio.us، Kiko و meebo بزنید.

"وب 2" بر قابلیت ترکیب مجدد و سازگارسازی بدون مذاکره و حتی اجازه استوار است. "وب 2" یعنی گرفتن اطلاعات و داده های یک سایت به کمک RSS یا Open API، ترکیب آن با داده هایی از همان نوع اما دریافت شده از منابع دیگر و تولید چیزی جدید.

"وب 2" را یک رویکرد نو می دانند نه یک تکنولوژی تازه. خمیرمایه "وب 2" مشارکت با دیگران برای انجام دادن چیزهایی است که به تنهایی امکان انجام دادن آنها را نداریم.

کی از "وب 1" به "وب 2" مهاجرت می شود؟

وب 2 هنوز محقق نشده است بنابراین هنوز مهاجرتی در کار نیست. اما تلاشهای بسیاری در حال انجام است. به هر حال هر چه هست، اتفاقی نیست که به یکباره انجام شود و شاید سالها طول بکشد تا اکثر سایتها خود را با تکنولوژیهای "وب 2" منطبق کنند. فراموش نکنید هنوز هم هستند افرادی که با ویندوز 3.1 کار می کنند. بنابراین تا آنزمان که سایتهای وب به طور کامل پوست اندازی کنند و با تکنولوژیهای "وب 2" طراحی شوند، راه بسیاری مانده است.

سایتهایی که اکنون بر مفهوم "وب 2" کار می کنند عموما در حالت بتا هستند. گروهی "وب 2" را به جدی یا به شوخی دنیای "بتا" می خوانند. جالب است بدانید سایتهایی هم هستند که در حالت آلفا در اختیار عموم قرار داده شده اند.

چه تاثیری بر کاربران، تولیدکننگان محتوا، طراحان دارد؟

افراد بسیاری با شنیدن نام HTML گیج می شوند و هنوز در آرزوی داشتن یک سایت ساده هستند. اما اکنون زمانه تغییرات است. وب توسط متخصصان فنی و برنامه نویسان شروع شد و به همین خاطر برای آنان بود. اکنون وب برای مردم عادی است.
اکنون سیستمهای مدیریت محتوا به کاربران عادی کامپیوتر اجازه می دهند تا سایتهای حرفه ای داشته باشند. دلیل اقبال به وبلاگها نیز همین بود که افراد بدون نیاز به دانش فنی می توانستند به راحتی مطالب خود را منتشر کنند.

تولیدکنندگان محتوا و طراحان وب باید محتوا و ابزار را به گونه ای توسعه دهند که در سایر ابزار و رسانه ها قابل استفاده باشد. در حقیقت استفاده چندین باره از اطلاعات از مشخصه های اصلی "وب 2" است. خروجی یک سایت باید پس از استفاده در سایتهای دیگر و بازگشت به سایت مادر همچنان قابل استفاده باشد.

برای آنکه اهمیت و اقبال به "وب 2" بهتر بیان شود به مقایسه دو سایت از "وب 1" و "وب 2" می پردزیم.
وب شاتس در سال 1999 راه اندازی شد و توانست به عنوان یک سرویس دهنده عکس به محبوبیت فوق العاده دست یابد. اما فلیکر در سال 2004 راه اندازی شد و توانست در کمتر از 2 سال وب شاتس را به پایین بکشد.

جالب است بدانید که وب شاتس 15 میلیون کاربر دارد و فلیکر تنها 1.5 میلیون. فلیکر کلمه ای است که به سختی نوشته می شود و تلفظ آنهم ساده نیست! اما چگونه است که فلیکر تاز از راه رسیده، وب شاتس محبوب و پر طرفدار را به پایین می کشد؟

هر چند به طور دقیق نمی توان دلایل موفقیت آنرا بیان کرد اما می توان به ویژگیهایی از آن اشاره کرد که به خوبی حکایت از برتری "وب 2" دارد:

• سیستمی است ساده که به راحتی فهمیده می شود.
• دارای ظاهری است واضح که بر کارایی تمرکز دارد.
• قابلیتهایی دارد که به درد اجتماعات آنلاین می خورد نظیر تگینگ،گروهها، کامنت گذاری، ارزیابی و...
• RSS Feeds
• Open API

در هر صورت رویدادهای تازه ای در حال وقوع است و "وب" تکان خورده است. ذائقه کاربران تغییر کرده است و وب را با مزه ای دیگر می خواهند. چه این رویدادهای در حال وقوع را "وب 2" بنامیم و چه با نام دیگر بخوانیم، به هر حال خواهند آمد و با خود تغییرات بسیار خواهند آورد. نیک می دانیم که وب دنیای تغییرات است پس چه خوب است اگر مفاهیم نوین مطرح شده را جدی تر دنبال کنبم.

این مقاله برای مجله دنیای کامپیوتر و ارتباطات نوشته شده است.

با تشکر از آقایان : رودکی و حاتمیان

www.hatamo.com

تگ چه دارد؟ - What's in a Tag

What's in a Tag یکی از کارگاههای آموزشی برگزار شده در کنفرانس "وب 2" بود که توسط یک گروه 5 نفره از صاحبنظران ارایه شد.

خلاصه مباحث مطرح شده از این قرار بود: تگینگ چیست؟ چرا تگینگ یک گام به جلو برای کاربران در شیوه به یادآوری شده است؟ چرا اطلاعات تولیدی کاربران و آنچه که عموم می اندیشد مهم است؟ و مواردی دیگر.

تگ را می توانید یک کلمه کلیدی یا یک گروه بدانید که همانند یک کانال عمل می کند و کاربر را به اطلاعات مرتبط به تگ راهنمایی می کند. تگ لزوما یک کلمه تنها نیست و ممکن یک جمله تگ شود. "خانه دوست کجاست؟" می تواند یک تگ باشد. با کلیک کردن بر این تگ در یکی سایت ادبی مطمئنا یک از گزینه های مرتبط سهراب سپهری و اشعار اوست. همین تگ در یک سایت یا وبلاگ سینمایی ما را به فیلمی سینمایی در کنار سایر موارد راهنمایی می کند. مطمئنا در یک سایت با موضوع عمومی همین تگ دو مورد مطرح شده و موارد دیگری را نشان خواهد داد.

تگها از کجا می آیند؟
تگها با توجه به رفتار کاربران ایجاد می شوند. هر کاربر می تواند برای موضوعی که می خواند تگ تعریف کند تا هم به خود و هم به دیگر کاربران در جستجوی اطلاعات کمک کند.

تگ در نقطه مقابل گروه بندی و فهرستها قرار می گیرد. در یک دایرکتوری ویراستار است که تعیین می کند چه سایتی در کدام گروه قرار گیرد. اما به کمک تگینگ این کاربران هستند که تعیین می کنند آن سایت در چه گروه و یا گروههایی قرار می گیرد. خیلی سخت است تا موضوعی را تنها با یک تگ تعریف کرد اما تعامل کاربران و سایتها و تفاوت دیدگاههای کاربران یک موضوع را با چندین تگ معرفی می کند و این یعنی همان "وب 2".

زیبایی "وب 2" هم همینجاست. لشکر کاربران وب بدون برنامه ریزی و هماهنگی خاص در حالیکه وبگردی می کنند و اطلاعات خود را می جویند در فرایندی گسترده ای شرکت دارند: "دنیا چگونه فکر می کند؟"

کلماتی که بیشتر جستجو می شوند درشت تر نشان داده می شوند. اگر کلمه ای را بسیار درشت تر از بقیه می بینید شک نکنید که هوادارن بسیاری دارد.

تگینگ به کاربران کمک می کند تا از تجربه های موفق و یا ناموفق همه کاربران بهره گیرند و زودتر و بهتر به آنچه می خواهند برسند.

شاید ما نتوانیم دقیقا بگوییم چه می خواهیم اما مطمئنا قبل از ما گروهی دیگر خواسته ما را بیان کرده اند و می توانیم از تجربه آنها کمک بگیریم.

ما می توانیم برای ترانه ها، تصاویر، اخبار، پست وبلاگها، کتابها، فیلمها و موارد بسیاری دیگر تگ تعریف کنیم.

تگینگ در سایتهای نظیر Flickr, Technorati, Del.icio.us مورد استفاده قرار گرفته است و اقبال بسیاری نیز به آنها شده است.

من تگهای زیر را برای این مقاله تعریف می کنم، تگهای شما کدامند؟
تگ، تگینگ، وب 2، رودکی , محمد حاتمیان

با تشکر از آقایان رودکی و حاتمیان

www.hatamo.com

وب 2 چیست؟

وب تغییر کرده است. رویدادهای تازه ای در آن شروع شده اند و چه هیجان انگیز. موجی از یکنواختی بر وب حکمفرما شده بود اما مدتی است که حباب وب ترکیده است. در هفته های گذشته "وب 2" را دنبال می کردم. برای آنکه خیالتان را راحت کنم می توانم به سادگی بگویم "وب 2" یعنی gMail، AJAX، Shared Bookmarks، Tagging و ... اما همه "اینها که گفتم یعنی چه"؟
 
تعریف روشنی از "وب 2" وجود ندارد. اجازه دهید آنرا با طرح چند مثال و مقایسه، بیشتر بشکافیم. در "وب 1" سایتهایی توسط گروه کوچکی از تولید کنندگان محتوا برای خوانندگان بسیار راه اندازی شد. خوانندگان اگر درباره ویندور اطلاعات می خواستند به سایت مایکروسافت مراجعه می کردند، اگر خبر می خواستند به CNN سر می زدند و مواردی از این قبیل.

به مرور زمان خوانندگان علاوه بر خواندن شروع به نوشتن کردند. مسیر وب به گونه ای شد که اشخاص تمایل بیشتری برای انتشار محتوا در وب پیدا کردند. آنها نظرات شخصی خود را منتشر کردند، از تجربیاتشان نوشتند، تحلیل کردند و همینطور آموزش دادند. در نتیجه ناگهان اطلاعات بسیاری در وب منتشر شد. بدین ترتیب پیگیری همه اطلاعات و مراجعه به همه سایتها و حتی سایتهای مورد علاقه برای خوانندگان غیر ممکن شد.
آیا می توان پذیرفت که اطلاعات مهم به دلیل کثرت سایتها و کمبود زمان از دسترسی کاربران دور بماند؟ روشن است که پاسخ "خیر" می باشد. با طرح سوالات بسیار دیگری از این دست، کم کم نیاز به تغییر در "وب 1" احساس شد.

به "وب 2" خوش آمدید!
رویکرد جدید وب اینگونه است: اطلاعات به واحدهای کوچکتری از "محتوا" خرد می شود و بوسیله سایتهای بسیاری توزیع می گردد. وب جدبد "دنیای اسناد" نیست بلکه "دنیای داده" است. ما دیگر به دنبال منابع قدیمی اطلاعات نیستیم بلکه به دنبال ابزاری هستیم که واحدهای کوچک اطلاعات را به روشهای تازه و موثر جمع آوری و تلفیق کند و در اختیارمان قرار دهد.

یک راه بسیار عالی برای درک بهتر "وب 2" بررسی ابزارهایی نظیر Google Earth, Google Maps, Microsoft Virtual Earth می باشد. به کمک این ابزار می توان کارتوگرافی، عکسبرداری ماهواره ای و جستجو در اینترنت را همزمان برای پاسخ دادن به پرسش "کجا؟" به خدمت گرفت.

Google Earth اطلاعات هر مکان را از منابع مختلف جمع آوری می کند و با توجه به شرایطی که کاربر مشخص می کند، نمایش می دهد.

Flicker را که سایتی معتبر برای مدیریت و به اشتراک گذاشتن عکس می باشد بررسی می کنیم. کاربران عکسهای خود را به کمک آن منتشر می کنند، سایز آن را تغییر می دهند، دسترسی به آن را مشخص می کنند، برای عکسهای خود و دیگران Tag (شناسه) تعریف می کنند. بدین ترتیب همه عکسها توسط خود کاربران دسته بندی و قابل جسجو می شوند.

درک بهتر "وب 2" با انجام چند مقایسه:

Web 1.0 <--> Web 2.0
mp3.com <--> Napster
Britannica Online <--> Wikipedia
personal websites <--> blogging
domain name speculation <--> search engine optimization
publishing <--> participation
directories (taxonomy) <--> tagging ("folksonomy")

با انجام مقایسه های مذکور به خوبی رویکردها را در "وب 1" و "وب 2" نمایان می سازد. ویکی پدیا و بریتانیکا را مقایسه کنید: محتوای بریتانیکا را ویراستاران تهیه می کنند و کاربران تنها از آن استفاده می کنند اما تقریبا تمام محتوای ویکی پدیا را کاربران آن توسعه می دهند در حالیکه هر کاربر می تواند هر مطلبی را ویراش کند. هر داوطلب می تواند مقالات آنرا به سبک ویکی اضافه و ویرایش کند. این بدین معناست که دیگری نیز می تواند همان مقاله را ویرایش کند. مقایسه این دو سایت با هم به خوبی تمایز publishing و participation را نیز می رساند.

"وب 2" را یک رویکرد نو می دانند نه یک تکنولوژی تازه. خمیرمایه "وب 2" مشارکت با دیگران برای انجام دادن چیزهایی است که به تنهایی امکان انجام دادن آنها را نداریم. واقعا چه لذت بخش است که آدرس سایتهایی که آنها را دوست داریم، کلماتی که جستجو کرده ایم را با دیگران به اشتراک بگذاریم.
اگر هنوز هم "وب 2" برایتان مفهوم نیست، باید بگویم که وبلاگ و RSS هم جزو ابزار "وب 2" قلمداد می شوند. با در اختیار گذاردن RSS و یا XML یک سایت، داده های آن هم در سایتهای دیگر قابل استفاده است و هم با ابزار دیگر.

آیا برای خواندن مطالب یک سایت باید حتما از یک مرورگر استفاده کنیم؟ خیر. می توانیم به کمک RSS سایت مدنظر و نصب ابزار لازم حتی بدون مرورگرها محتوای مورد علاقه مان را پیگیری کنیم. من این کار را کرده ام و از آن لذت می برم. هر روز صبح در حالیکه مشغول خواندن و پاسخ دادن به ایمیلها هستم، در پشت صحنه intraVnews عزیز مشغول جمع آوری اطلاعات از منابعی است که دوست دارم. جالب نیست؟
همینطور می توانید صفحه گوگل را متناسب با سلیقه خود شخصی سازی کنید و RSS های مختلف را به آن معرفی نمایید. در این صورت نیازی به نصب برنامه خاصی ندارید و در هر جا که باشید به منابع اطلاعی مورد علاقه خود تنها از طریق صفحه گوگل دسترسی خواهید داشت! باور کنید وب جذاب تر شده است. شاید همین قابلیتهای ساده باعث شده است که جمع آوری اخبار 15 برابر بیشتر از خواندن وبلاگها طرفدار داشته باشد (قابل توجه طرفدار متعصب وبلاگها!)

"وب 2" آثار متفاوتی دارد. بر روی رفتارهای اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی کاربران خود تاثیر می گذارد. یکی از گروههایی که بیشترین تاثیر را می پذیرد، طراحان و توسعه دهندگان وب هستند. درست است که مهارتهای فنی آنها تغییر می یابد اما تغییر اصلی آنجاست که آنها باید محتوا را به صورتی منتشر کنند که بخشی از کل باشد به گونه ای که در کل وب قابل استفاده باشد نه یک جزیره دور افتاده.
تا دسترسی کامل به "وب 2" راه بسیاری وجود دارد. "وب 2" حتی مخالفانی دارد. زمانی Tim Bray مدیر تکنولوژیهای وب شرکت سان برداشت منفی خود را از آن ابراز داشت که البته زمینه ساز بحثهای بسیاری نیز شد.

اما وقتی سایتی مانند 43things.com اینهمه طرفدار دارد، مایکروسافت live.com را برای حفظ انحصارش راه اندازی می کند و یاهو del.icio.us را خریداری می کند، نمی توانیم "وب 2" را ساده بگیریم. به هر حال "وب 2" در راه است.

این مقاله به عنوان اولین مقاله درباره وب 2 به زبان فارسی برای مجله دنیای کامپیوتر و ارتباطات نوشته شده است.

با تشکر از آقایان رودکی و حاتمیان

www.hatamo.com

وب فارسی به چه سمتی می رود؟

وب فارسی را نمی توان تافته ای جدا بافته از کل وب دانست و طبیعتاً بسیاری از رویدادهای کلی وب در وب فارسی نیز اتفاق می افتد. اما با اینحال وب فارسی تجربه های متفاوتی دارد و رویدادهای آن بعضا با کل وب همخوانی ندارد.

مهمترین ویژگی وب فارسی، کاربران آن است. کاربران جوانی که وب را وسیله ارتباطی خوبی یافته اند و با آن ابراز وجود می کنند، خود را معرفی می کنند، دوست می گیرند، در فعالیتهای دسته جمعی شرکت می کنند، کار می کنند. این موضوع وب فارسی شبیه کل وب است البته با شدتی بیشتر.

ویژگی دیگر وب فارسی آنست که در دست برنامه نویسان تجربه گر است و نه برنامه ریزان و صاحبان سرمایه و کسب و کار. بسیاری از سایتهای فارسی توسط همین برنامه نویسان راه اندازی شده اند در حالیکه از ابتدا هیچ طرح و برنامه خاصی برای آن نداشته اند.
مهمترین مشخصه این سایتها علاقه شدید مدیر آن به کسب موفقیت در برنامه نویسی مناسب بوده است. البته برنامه نویسان حرفه ای تر با وسواس بیشتری دست به راه اندازی سایتها می زدند و حداقل چارچوب کار را از لحاظ بیزینسی بررسی می کردند.

چون نیاز بازار، صاحبان سرمایه و برنامه ریزان همراه این علاقه مندی ها نبوده است، در دوره های مختلف حیات وب فارسی، مفاهیم مختلف مورد رقابت برنامه نویسان قرار می گرفت و بعد از مدتی نیز رها می شد. در این بین برخی مفاهیم کل وب نیز در وب فارسی هرگز مورد توجه جدی قرار نگرفت.

فروم ها
زمانی رقابت شدیدی در راه اندازی فروم ها شروع شد. اکنون اکثر آنها غیرفعال شده اند. برخی از فرومهای فعال آن دوره که هنوز هم فعال هستند عبارتند از: پرشین تولز، پرشین تاک و مجید آنلاین.

تفریح و سرگرمی (جوک و طنز)
اگر کمی به حافظه تان فشار بیاورید حتما چنین صحنه ای را به خاطر می آورید: جمعی از همکلاسی های شما در دانشگاه پشت یک کامپیوتر نشسته اند و با دقت سایت بدهی دات کام را می خوانند و هر از چند گاهی با صدای بلند می خندند. سایت بدهی در حقیقت در دوره کوتاهی پرطرفدارترین سایت در این حوزه بود. این سایت ها را امروزه با نام سایت زرد می شناسیم. برخی از سایتهای موجود از این دسته عبارتند از: نیک صالحی، تکتاز.

چت روم
این مورد نیز گروهی زیادی را به خود جذب کرد. در حال حاضر تقریبا اغلب آنها غیرفعال شده اند و یا تغییر فعالیت داده اند.

فروشگاه
رقابت در راه اندازی فروشگاه اینترنتی هم زمانی غوغا می کرد. آنقدر فروشگاه راه اندازی شد و آنقدر بد سرویس دادند که ایده فروشگاه، لوث شد. نبود امکان تبادل مالی انلاین نیز به این روند شدت بخشید. خوشبختانه فروشگاههای کنونی، با برنامه تر هستند و حداقل می توان از چند گزینه نام برد. ایران بین، آی آی کتاب و ... مواردی از فروشگاههای موجود هستند.

فهرست
رقابت برای راه اندازی دایرکتوری نیز در برهه هایی بسیار مورد توجه قرار گرفت. دایرکتوری مفهومی است که در ایران هیچگاه به طور کامل تجربه نشده است و حتی می توان گفت ایده آن عقیم مانده است. عموم سایتهای مدعی دایرکتوری بودن در حد همان لینکدونی یا لینکستان باقی مانده اند. بسیاری نیز فعالیت خود را تغییر دادند و گاهی حتی دیگر به فعالیت ادامه ندادند.

دایرکتوری در کل وب نیز دیگر ایده جدیدی نیست و کم طرفدار شده است اما حداقل وب نمونه هایی مانند یاهو و DMOZ دارد. متاسفانه وب فارسی دایرکتوری معتبری ندارد.

وبلاگ
راه اندازی سرویس وبلاگ هم مورد توجه قرار گرفت. اما در این مورد گزینه های زیادی مطرح نشد. زیرا پهنای باند و سرور هزینه می خواست و تنها وقت و انرژی یک یا چند برنامه نویس کافی نبود. سرویسهای وبلاگ سرویسها اکنون جزو پرمخاطب ترین سایتهای فارسی اند. از پرشین بلاگ، بلاگفا و میهن بلاگ در این مورد می توان نام برد.

کلاسیفاید ادز
ایده ایستگاه دات کام در ابتدا طرفدار زیادی نداشت، بعد از مدتی برنامه نویسان به آن هجوم آوردند. دیری نپایید که این موج فروکش کرد. توجه به این ایده اخیرا بیشتر شده و موج دومی در راه است. زمانی که زمزمه هایی از درآمدزایی سایت ایستگاه شنیده شد، موج دوم نیز شروع شد و هنوز ادامه دارد.

تبلیغات پیکسلی
این یکی خیلی قدیمی نیست اما سایتهای بسیاری برای فروش پیکسل راه اندازی شدند و تقریبا هیچکدام آنها موفق با فروش تعداد زیادی پیکسل نشدند. اوج فعالیت این گونه سایتها حمایت صدا و سیما از سایت sahneh24 بود. این موج در حال فروکش است.

پورتال
این مفهوم اخیرا مورد توجه قرار گرفته است اما بهترین نمونه آن ایرانهو بود، که مرد. ایرانهو خیلی خوب آغاز کرد اما از ضعف مشاوران خود ضربه خورد و کار آن حتی به یکسال هم نرسید. در حال حاضر پورتال مانند ترین سایت موجود فارسی، آفتاب دات آی آر است.

پورتال فارسی موردی است که وب فارسی از نداشتن آن رنج می برد. در صورت وجود چنین سایتی مطمئنا بسیاری از ایرانیان که انگلیسی نمی دانند، با ترس کمتری شروع به تجربه وب می کنند.

کاربران فارسی نیز در دوره هایی به برخی رویدادها واکنش بیشتری نشان دادند:

اورکات
بسیاری از افراد قبل از فیلتر شدن اورکات، فقط دو کار برای انجام دادن در وب داشتد: چک کردن ایمیل خود در یاهو و سر زدن به اورکات. در این دوره کاربران وب فارسی نیز بیشتر شد. با فیلتر شدن اورکات، مراجعه به سایتهای دیگر مطرح شد و در نهایت نمونه فارسی آن کلوب مورد توجه قرار گرفت. این تب هنوز وجود دارد و اخیرا "مای پردیس" فعالیت جدی خود را آغاز کرده است.

وبلاگ نویسی
تب وبلاگ نویسی اکنون فروکش کرده است اما نباید فراموش کنیم که در سه سال گذشته وبلاگ نویسی با اقبال بسیار همراه بوده است تا آنجا که شهری مثل تهران اکنون باشگاه وبلاگنویسان دارد.

یاهو مسنجر
یاهو مسنجر هنوز هم پرکاربرد است و تبادل آفلاین لینکها جزو فعالیتهای عادی کاربران ایرانی است.

رویدادهایی که وب فارسی تجربه نکرد:
شاید در این مورد بهترین مورد نام بردن از وب رینگ است. هیچ سایتی برای دادن سرویس وب رینگ فارسی راه اندازی نشد. جالب است بدانید که وب رینگ در وب نیز اکنون مورد توجه نیست. برای آشنایی با وب رینگ، به سایت وب رینگ دات کام سر بزنید.

آینده وب فارسی
با رشد سایتها خبری و وبلاگهای پرمحتوا و تاثیرگذاری آنها کاربران ایرانی آگاهی مناسبی از کسب و کارهای آنلاین یافته اند. اکنون نگاه کسب و کارها و صاحبان سرمایه به وب دیگر لوکس و تجملی نیست و سایتهایی که با برنامه ریزی توسعه داده می شوند، در حال تولد و رشد هستند.
با فعال شدن شبکه شتاب بازار تجربه آنلاین رونق گرفته است. بررسی رویدادهای حال حاضر کشور و فعل و انفعالاتی که در بدنه دولت در حال وقوع است ما را امیدوار می کند که انتظار داشته باشیم که تا دو سال آینده، کسب و کارهای آنلاین قدرت و جایگاه مناسبی یابند.

این مقاله برای مجله دنیای کامپیوتر و ارتباطات نوشته شده است.

با تشکر از آقایان رودکی و حاتمیان

www.hatamo.com

سایت های فلش و موتورهای جستجوگر

قدرت فلش در خلق گرافیک جذاب، ترکیب تصاویر متحرک، صوت و برنامه نویسی خاص آن، چیزی است که حتی به رویاهای HTML هم خطور نمی کند. امروزه سایت های بسیاری را می توان یافت که با استفاده از این تکنولوژی صفحات خارق العاده ای را در وب منتشر کرده اند و چشم ها را خیره می کنند.

اما زیبایی سایت های فلش برای موتورهای جستجوگر پنهان است. موتورهای جستجوگر، ذائقه متنی دارند و برای خواندن و ذخیره کردن یک متن نیز نیاز دارند تا آنرا ببینند. متن های فلش هرگز دیده نمی شوند و لذا موتورهای جستجوگر به طور کلی از آنها صرفنظر می کنند.

در حال حاضر تعداد معدودی از موتورهای جستجوگر می توانند متن درون صفحات فلش را بخوانند و لینکهای آن را نیز دنبال کنند. مشکل دیگر سایت های فلش این است که معمولا دیر بارگذاری می شوند و این از دیدگاه کاربران مناسب نیست. گاهی به شوخی گفته می شود فلش چیز مناسبی است که با آن تعداد بینندگان یک سایت را به صفر رساند!

موتورهای جستجوگر در خواندن محتوای سایت های فلش مشکل دارند. حتی آنها که می توانند این کار را انجام دهند نمی توانند متنهای درون آنرا همانند آنچه که واقعا درون فایل فلش دیده می شوند نمایش دهند.

صفحات اسپلش

یکی از کاربردهای رایج فیلمهای فلش استفاده از آن در صفحات اسپلش (Splash) می باشد. صفحه اسپلش به یکی از دو صورت زیر است:

•   تصویری بزرگ و لینکی که با آن وارد سایت می شویم.
• انیمیشن فلش، لینک Skip Intro و آدرس صفحه ای که بعد از اتمام نمایش فلش، به کاربر نشان داده خواهد شد.

معمولا هم کاربران و هم موتورهای جستجوگر اینگونه صفحات را دوست ندارند زیرا محتوای کمی دارند هر چند که ممکن است دارای گرافیک خارق العاده ای باشند.

استفاده از اسپلش در ورودی یک سایت همانند مجبور کردن خریداران یک سوپر مارکت به تماشای فیلمی 30 ثانیه ای قبل از ورود به فروشگاه است.
چرا صفحات اسپلش مورد پسند موتورهای جستجوگر نیستند؟

•   محتوایی ندارند و یا محتوای کمی دارند.
• مهمترین متنهای هر صفحه ای عنوان آن و متن نمایان صفحه است. این صفحات متن نمایان ندارند که موتور جستجوگر آنرا بخواند.
• لینکی ندارند یا لینکهای بسیار کمی دارند که موتور جستجوگر آنرا دنبال کند.

این صفحات معمولا تنها به یک صفحه لینک می کنند و گویا به موتور جستجوگر گفته می شود که سایت تنها یک صفحه مهم دارد. در صورتیکه اگر همین تک لینک هم "جاوا اسکریپتی" باشد، بسیاری از موتورهای جستجوگر قادر به دنبال کردن آن نخواهند بود.
بسیاری از صفحات اسپلش بعد از اتمام نمایش فلش به طور اتوماتیک به صفحه دیگر هدایت می شوند (Redirect).

همه موتورهای جستجوگر هدایت اتوماتیک از صفحه ای به صفحه دیگر را اسپم می دانند. برای رفع مشکلات فوق می توانید در صفحه اسپلش خود نیز متنی قرار دهید. در این حالت متن شما زیر اسپلش قرار داده می شود و کاربر برای دیدن آن باید پنجره نمایش را به پایین اسکرول نماید. اما بیشتر کاربران تمایل به ورود به سایت دارند تا اسکرول کردن. در این حالت دیگر صفحه اسپلش سایتتان بدون محتوا نیست ضمن آنکه شما لینکهایی را هم به بخشهایی از سایتتان در آن تعبیه کرده اید.

برای بهینه سازی سایتهای فلش می توانید صفحات مهم سایت فلش را به صورت HTML طراحی کنید (صفحات اطلاعاتی) و یا اصولا برای سایت خود دو نسخه فلش و HTML داشته باشید. حالا روی رتبه های صفحات HTML سرمایه گذاری کنید و سپس از طریق آنها بینندگان را به صفحات فلش راهنمایی کنید.

به کمک لایه ها و CSS نیز می توان یک سایت فلش را دارای متن خوانا برای موتورهای جستجوگر کرد اما با توجه به اینکه ممکن است اسپم تلقی شود، توصیه نمی شود.

بعد از آنکه گوگل هم توانست متون فلش را بخواند گمان می رفت تا حدی حاد بودن مشکل سایتهای فلش کاسته شود اما گوگل نیز هنوز در این مورد قدرتمند نیست. هنوز هم موتورهای جستجوگر نمی توانند متون استخراج شده از صفحات فلش را همانطوری که باید باشد، نمایش دهند. در واقع متن نمایش داده شده به هم ریخته است که ممکن است اصلا کاربر را ترغیب به آمدن به سایت نکند!

با تمام مشکلات اشاره شده فلش به خاطر قدرت خارق العاده ای که در اختیار طراحان می گذارد، دوست داشتنی است. مشکل اشاره شده بیشتر مربوط به سایتهای تمام فلش است بنابراین استفاده از فلش در بخشهایی از صفحات، ایرادی ندارد.

با تشکر از آقایان رودکی و حاتمیان

www.hatamo.com